Günümüzde hayvansal protein içermeden hazırlanan, özellikle geleneksel et ve süt ürünlerine alternatifler sunan gıdalara ulaşmak oldukça kolaylaştı; seçenekler ise her geçen gün artıyor. Bu durumu gözlemleyen Gasterea ekibi, özellikle bitkisel bazlı, vegan gıda üreten markalarla tanışmak isteyenlere başucu rehberi tadında bir Vegan 101 dosyası hazırladı. Rehberi hazırlarken, Foodback platformunun kurucu ortağı Tuğçe Ergün’e, Bi Nevi Deli’nin ortaklarından Belkıs Boyacıgiller’e ve Sanki Atölye’nin kurucusu Ceyda Artun’a da başvurarak tavsiyelerini sizlerle paylaştık. Beslenme düzeninde değişiklik yaratmak isteyen, ancak nereden başlayacağının bilemeyenleri vegan markaları ve ürünlerini mercek altına aldığımız ‘Vegan 101’e alalım.
Et olsun, Peynir olsun ama Vegan olsun
Eat Vappy
İstanbul’da kurulan Eat Vappy, hayvansal etlere kıyasla daha yüksek proteinli, daha sağlıklı ve kolesterolü olmayan bitkisel bazlı et teknolojisi üzerine çalışıyor. Bitkisel bazlı etlerinin tadının hayvansal etin tadıyla aynı, hatta daha leziz olduğunu savunan markanın ürettiği ürünler arasında vappy burger, köfte ve sucuk yer alıyor. Foodback platformunun kurucu ortağı Tuğçe Ergün de Eat Vappy ürünlerini tüketenler arasında. Ergün, “Eat Vappy sucuklarını seviyorum; kurucularını ilk kez Foodback’in bir girişimci yarışmasında tanıma fırsatı bulmuştuk. Sucuk çok yediğim bir şey değil, ama arada kaçamak yapmak isteyince böyle bir alternatif olması çok hoşuma gidiyor. Sağlıklı kaçamak yapabilme fikrini seviyorum.” diyor. Markanın satış noktalarını öğrenmek için sosyal medya hesaplarına göz atmanız yeterli.
Orfa The Standard Vegan
Orfa The Standard Vegan, temel amaçlarını veganların talep ettikleri yiyecekleri onlara sağlamak ve hayatlarında yer edinmek olarak tanımlıyor. Tüketicinin vegan beslenmeye yönelik önyargılarından biri olan “peynirsiz ya da hamburgersiz yapamam” ifadesini ortadan kaldırmak isteyen Orfa The Standard Vegan’ın ürünleri arasında bitki temelli peynirler, etler ve soslar bulunuyor. Online sipariş imkânı sunmalarının yanı sıra satış noktalarına web siteleri üzerinden ulaşabilirsiniz.
Veggy
Vegan gıda üreticileri arasında en sık karşımıza çıkan markalardan biri olan Veggy, ürünleririnin yüksek proteinli, besleyici ve lezzetli olması için çabalıyor. Koruyucu kullanmadan donmuş veya pişmiş olarak satışa sundukları bitki temelli köfte, schnitzel ve burgerlerinin yanı sıra ürettikleri ürünler arasında tofu, vegan köfte ve soya köfte karışımları da bulunuyor. Etiler’de bulunan ve menüsünün tümü bitkisel temelli olan Bi Nevi Deli’nin ortaklarından Belkıs Boyacıgil de Veggy’yi tavsiye ediyor: “Daha az soya ve gluten içerdikleri için Veggy ürünlerini kullanmayı tercih ediyorum. Ayrıca her markada bulunmayan tofu, köfte karışımı ve bezelye proteinleri de var. Üstelik, bir tüketici olarak bezelye proteini granüllerini süpermarketlerde kolayca bulamazsınız. Bu harika.” Veggy’nin satış noktalarına web siteleri üzerinden ulaşabilirsiniz.Bu noktada ayrıca Bi Nevi Deli’nin yanı sıra farklı şarküterilerde de bulabileceğiniz Bi Nevi sade veya kişnişli kaju kreması ile sert kaju peynirinden de bahsetmeden geçemeyeceğiz. Özellikle kahvaltıda hayvansal peynir tüketimini nasıl değiştireceğini düşünenler için bu ürünler kurtarıcı nitelikte.
Trakya Çiftliği
1995 Yılından itibaren peynir üretimi yapan Trakya Çiftliği sadece vegan ürünler piyasaya sunmasa da kataloglarında bitki temelli gıdalara oldukça geniş bir yer ayırmış durumda. Vegan pizza peynirinden vegan cheddara, hatta vegan yoğurt ve ayrana kadar birçok farklı gıda ürün skalalarında yer bulmuş. Trakya Çiftliği’nin bitki temelli ürünleri sadece bunlarla da sınırlı değil; markanın hayvansal ürün kullanılmadan üretilen sucuk, salam, köfte ve sosisine de marketlerden veya vegan gıda dükkanlarından ulaşabilirsiniz.
Limonita Vegan Kasap
“Hayvanların tezgah üstünde değil, el üstünde tutulduğu bir kasap” mottosuyla Türkiye’nin ilk vegan kasabını olan Limonita Vegan Kasap, geçtiğimiz Kasım ayında açıldı. Vegan Kasap’ın işletmecilerinden Deniz Yoldaç Yalçın, açılış süreçlerinden bahsederken “Kasabı açarken hayalimiz, bir annenin karnıyarık tepsisine girebilmekti. Bunu başarmak istiyoruz” diyor. Limonita Vegan Kasap’ın Kadıköy/Moda’da bulunan dükkanlarından satın alabileceğiniz veya web siteleri üzerinden ulaşabileceğiniz ürünleri arasında birçok farklı vegan et ve peynir seçeneğinin haricinde hayvansal ürün içermeden hazırlanan lahmacun, içli köfte, kokoreç ve tantuni de yer alıyor. Özel olarak hazırlanmış “Sunday Funday” veya “Evde Pizza Kit” gibi kutularına da yine web siteleri üzerinden ulaşabilirsiniz.
Beyond Meat
2009 yılında kurulan ve tamamen bitkisel temelli olan et ürünlerini 2012 yılında ABD’de satışa çıkaran Beyond Meat, Mart 2021 itibariyle bizim ülkemizde de satışa başlayacağını açıklamıştı. Beyond meat’in ürün skalasında vegan hamburger köftesi, et, sosis ve köfte bulunuyor. Denemeyi sabırsızlıkla bekliyoruz.
Veganların dostu tofu;
Manting
Bir Sun Star markası olan Manting, 30 yılı aşkın süredir tüketiciyi tofuyla buluşturuyor. En kaliteli ürünleri en hızlı şekilde sunduğunu belirten Manting, protein açısından oldukça zengin bir besin olan tofunun taze, kızarmış, kuru ve soslu çeşitlerini sunuyor. Ayrıca tofu yoğurdu, tofu lavaşı ve hatta soya sütü satışı da yapıyor. Sanki Atölye’nin kurucusu Ceyda Artun, daha iyi bir tofu alternatifi ararken Sun Star ürünleriyle karşılaştığını belirtiyor. Artun, “Tofu çok iyi bir protein kaynağı olduğu gibi özellikle süt ürünlerini ilk bıraktığım zamanlar benim için çok değerli bir peynir muadili de oldu. Hızlı bir atıştırmalık ihtiyacımızda hemen elimizin gittiği peynir ekmek kombinasyonlarında, salatalarda ve peynir kullandığım birçok yemekte sık sık tofu kullandım. Sun Star tofu bana diğer markalarla mukayese ettiğimde hem doku hem de lezzet olarak çok daha fazla aradığımı verdi. Pürüzsüz yumuşak yapısı ve tuzlandığında ortaya çıkan lezzeti kolaylıkla işlenebilmesini veya olduğu gibi tüketilmesini mümkün kılıyor. Marka süreçte hiçbir katkı maddesi kullanmıyor ve organik soya fasulyesi kullanıyorlar. Aynı şekilde soya sütü de harika bir bitki temelli süt muadili. Asit ve ısı ile temasında kesilebilmesi sayesinde birçok süt ürününü taklit edebilir bir yapıya da sahip. Kesik, lor gibi peynir türlerini soya sütü ile de deneyebilirsiniz.” diyerek tavsiyelerini Gasterea okurları ile paylaşıyor. Sun Star ürünlerine internet siteleri üzerinden ulaşabilirsiniz.
Besin mayası arayanlara;
Vegrano ile Naturiga
Dilediğiniz yemeğe ekleyerek tüketebileceğiniz besin mayası eklendiği yemeğe fermante, peynirimsi bir lezzet vermesinin yanı sıra besin değeri açısından oldukça zengin bir gıda. ‘Hangi marka?’ diye düşünüyorsanız Ceyda Artun, Vegrano’yu ve Naturiga’yı öneriyor. Ayrıca, nasıl tüketilebileceklerine dair tavsiyelerde bulunuyor: “Besin mayası; bitki temelli peynirler üretmeye çalışırken yaptığım tüm araştırmalarda karşıma çıkan malzemeydi. Bundan dört sene önce ilk defa Vegrano isimli markayı bulmuştum ve hem lezzeti hem besin değerleri sebebiyle anında mutfağımın vaz geçilmezi haline gelmişti. Sonrasında geçtiğimiz yıl Naturiga pul formunu da çıkardı ki salatalarda kullanmak için çok daha elverişli hale geldi. Ben peynir tadı ve kokusu yaratmak istediğim çoğu tarifimde besin mayası kullanıyorum. Eğer işleyeceksem toz formunu, doğrudan kullanacaksam da pul formunu tercih ediyorum.” Vegrano’ya vegan ürünler satan alışveriş sitelerinden, Naturiga’ya da kendi internet siteleri üzerinden ulaşabilirsiniz.
Makarnadan vazgeçemeyenlere;
En pratik, lezzetli ve yaratıcı yiyeceklerden biri de makarna olsa gerek. Vegan olmanın bol soslu makarnayı yemeğe engel olmadığı ise aşikar. Geleneksel makarnaların aksine bitkisel bazlı makarnalarda ise makarnanın kendisi başlı başına bir protein kaynağı haline geliyor; makarnanın ana maddesi buğday yerini baklagillere bırakıyor. Aşağıdaki bahsi geçen makarna markalarını her vegan markette bulabileceğiniz gibi artık büyük mağaza zincirlerinin reyonlarında da en azından birkaç çeşit bitkisel bazlı makarnaya rastlamanız mümkün.
Potamya
En bilinen bitkisel bazlı makarna markalarının başında Potamya geliyor. “Mezopotamya’dan sofranıza uzanan yolculuk” sloganı ile organik tarımla üretilen baklagilleri makarnaya dönüştürüyorlar. Yeşil ve kırmızı mercimek, balkabağı ve nohut makarnalarının temelini oluşturan baklagiller arasında. Potamya’nın bir yandan kendi makarna sosları da mevcut. “Off canım pesto soslu tagliatelle çekti” dediğiniz an Potamya imdadınıza yetişiyor. Potamya’nın tüketicileri arasında Tuğçe Ergün’ün de bulunuyor. Ergün, “Potamya’nın mercimekten yapılan makarnalarına bayılıyorum. Vegan olmasının yanında glutensiz ve yüksek proteinli bir seçenek olması makarna yerken kendimi daha da iyi hissetmeme sebep oluyor.” diyor ve makarnayı, diğer klasik sosların dışında avokado, ıspanak ve maydanoz ile kendi hazırladığı sosla birlikte yemeyi sevdiğinden söz ediyor.
Happy Roots
Tüm makarna severlerin korkmadan tüketebileceği makarnalar üretmeyi amaçlayan Happy Roots bizim de mottomuza uyuyor. Organik bakliyat makarnası ailesi ve organik tam buğday ailesi başlıkları altında geniş bir seçki sunuyorlar. Bu seçkinin arasında lazanya dahi bulunuyor. Makarnalarını yeşil ve kırmızı mercimek, balkabağı ve nohuttan üretiyorlar. Aynı zamanda büyük marketlerde bulabileceğimiz bir marka olması da Happy Roots’un avantajlarından. Markanın sosyal medya hesaplarından yaptıkları kullanıcı paylaşımları ise elinizdeki Happy Roots organik kırmızı mercimek makarnasını nasıl pişirsem diye düşünüyorsanız size ilham olabilir.
La Cuisinette
Yediğimiz besinlerin içeriklerine duyduğumuz güven gıda üreticisiyle tüketicisi arasında kurulabilecek en önemli bağlardan biri. La Cuisinette’de tam da bu histen yola çıkarak müşterilerinin markaya dair hissetmelerini istedikleri ilk duyguyu güven olarak tanımlamış. Marka sebzeli makarnaları ile öne çıkarken Global Organik sertifikalarına ve Avrupa Vejetaryen Topluluğu tarafından verilen vegan sertifikasına da sahip. La Cuisinette makarnaları ise rengarenk. Onlara bu renklerini veren besinler ise tatlı biber, zeytin, pancar, ıspanak, domates ve brokoli gibi birbirinden lezzetli sebzeler. La Cuisinette ürünlerini bazı vegan marketlerde bulabileceğiniz gibi kendi sitesinden de kolaylıkla sipariş verebilirsiniz.
Talya Foods
Kendini Türkiye’nin filizlendirilmiş, glutensiz, vegan ve katkısız makarna üretimi yapan ilk ve tek firması olarak tanımlayan Talya Foods’un makarna içeriklerine bir göz atalım. Filizlendirilmiş karabuğdayın temelini oluşturduğu makarnalara mor havuç, mercimek, kale, pancar, nohut gibi besinler eşlik ediyor. Filizlendirmenin besin değeri ve genel sağlık açısından etkileri çok olumlu olsa da markanın tek öne çıktğı nokta bu değil. Talya Foods bir yandan da çocuklara özel bitkisel temelli makarnalar da üreterek vegan gıdayı her yaş için çekici hale getiriyor. Taya Foods ürünlerine kendi sitelerinden ulaşabilir; bu sırada markanın filiz unlarına, atıştırmalıklarınaa ve çorbalarınaa da göz atabilirsiniz.
Sade kahve içemeyenlere;
“Süt içersen büyürsün” cümlesinin hepimizde bir karşılığı vardır herhalde. Sade süt içmeyi sevmeseniz bile süt, içeceklerin ve günlük tariflerin içinde sıklıkla karşımıza çıkıyor. Son yıllarda laktoz intoleransı olan kişilerin başını çektiği soya sütü trendini bir kenara bırakırsak hayvansal olmayan süte karşı ilginin büyümesi bitkisel sütlerin de daha ulaşılabilir olmasına ve çeşitlerinin artmasına olanak sağladı.
Fomilk
Yerli, bitkisel bazlı süt markası Fomilk vegan, laktozsuz ve glutensiz bir seçki sunuyor. Badem, fındık, soya, hindistan cevizi, yulaf ve fıstık gibi birçok farklı süt üretiyorlar. Seçili bitkisel sütlerin şekersiz seçenekleri de mevcut. Oldukça temiz içerikli bir marka olmasının yanı sıra birçok markette karşınıza çıkan Fomilk sütün yanında peynir ve ezme çeşitlerine de sahip. Diğer bitki bazlı sütlere oranla fiyatları daha ulaşılabilir olan Fomilk’in ürün skalası da giderek genişliyor. Marka bitkisle bazlı veya fleksitaryen beslenenlerin çoktandır radarında.
Alpro
En köklü bitkisel bazlı süt markalarından bir tanesi Alpro olsa gerek. İlk etapta hayvansal süte alternatif olarak soya sütünü pazarda gerçek bir alternatif haline getirmeyi amaçlayan Alpro’nun bir süredir fındık, hindistan cevizi, yulaf ve badem bazlı seçenekleri de mevcut. Birçok markette bulabileceğiniz Alpro markalı sütlerin yanı sıra yine bitkisel süt temelli dondurmaları da denenmeyi bekliyorlar.
Joya
Joya hayatın tadını çıkarırken kalite ve lezzetten ödün vermeyenlerin markası olarak tanımlıyor kendini. Geleneksel bir süt markası olarak hayatına başlayan Joya, 2002 yılında ürünlerini soyadan üretmeye başlamış. Sütten tofuya, tatlı çeşitlerinden yoğurt ve dondurmalara kadar 60’dan fazla ürüne sahipler. Marka badem, pirinç, yulaf, hindistan cevizi ve soya sütünü sade olarak sunmanın yanı sıra kahveli, chialı, glütensiz, şekersiz ve proteinli yulaf sütü gibi farklı seçenekler de sunuyor. Ortalama fiyatı ile marketlerde en azından belirli çeşitlerini rahatlıkla bulabilirsiniz.
Atıştırmalık olmazsa olmaz;
Atıştırmalık hassas bir konudur. Vegan olmanın lezzetli atıştırmalıklara ulaşmak için engel olmadığı ise ortada. Şimdi biraz da market arabalarını veya online alışveriş sepetlerini heyecanla dolduran atıştırmalıklara göz atalım. Sepetimize The Humble Co’dan sakız, Mom’s Natural Foods’dan granola, Eat Real’dan cips, Saf’tan pirinç patlaklı çikolata, Fropie’den ve Rawsome’dan bar, Aroha’dan çikolata, Munchey’den kraker, Picus’tan fıstık ezmesi, Dear Food’dan kurabiye, biraz Züber biraz da Lotus kurabiyesi attıysak artık eve dönebiliriz.
Ben hazıra kaçmam kendi atıştırmalıklarımı kendim hazırlarım derseniz Tuğçe Ergün’ün tavsiyelerini de değerlendirebilirsiniz. Ergün, “Vegan ve glutensiz kek/kurabiye yapmak için evde her zaman farklı un alternatifleri bulunduruyorum. Bu aralar Noi Bahçe‘nin badem ununu ve badem ezmesini almaya başladım. Noi’nin sahibi Sinan’ı iş dünyasından tanıma fırsatım oldu, badem ezmesini ve ununu özellikle kurabiye tariflerinde kullanıyorum. Bademlerin ilaçsız üretildiğini bilmek, Ege’nin güzel bir köyünden geldiğini bilmek harika bir his” diyor. Noi Bahçe ürünlerine internet siteleri üzerinden kolayca ulaşabilirsiniz.
Dondurmasız asla;
Yaz kış fark etmeden dondurma yerim diyorsanız Belkıs Boyacıgiller, menülerinde bitki temelli hazırlanan sorbet’lere yer veren dondurmacıları ziyaret etmenizi öneriyor. Yağ oranı yüksek ürünlerle hazırlandığında sorbet’nin kıvamının daha çok gelato gibi olacağını belirten Boyacıgiller, Girandola‘nın bitter çikolatalı, Mua‘nın antep fıstıklı, Dondurmacci‘nin yer fıstıklı ve Bodrum Mandalina‘nın vişneli seçeneklerini tavsiye ediyor. Ayrıca Magnum’un da geçen yazdan itibaren vegan dondurma satışa çıkardığını hatırlatmakta fayda var.
