ATIKSIZ BİR YILBAŞI İÇİN

Bu sene sıfır atık bir yılbaşı yemeği kolayca yapabileceğiniz birkaç değişiklik ile mümkün. Bunlar neler mi?

Sıralıyoruz.

Yılbaşında sabahtan bir heyecan sarar beni. Uyandığı anda akşam yiyeceği yemekleri düşünüp heyecanlanan bir tek ben olamam herhalde. Öğlen heyecanın yerini telaş alır ve hummalı hazırlıklar başlar. Ve akşam mutlu son. Peki, size bu özel gecenin pek de masum olmadığını söylesem. Yılbaşı başta olmak üzere kutlamaların ve özel gecelerin dünyadaki yemek israfında büyük bir payı olduğunun farkında mısınız? Atıksız bir yılbaşı yemeği kolayca yapabileceğiniz birkaç değişiklik ile mümkün olabilir.

Dünyada her yıl insan tüketimi için üretilen gıdaların yaklaşık üçte biri – yaklaşık 1.3 milyar ton- israf ediliyor. Bu israfta özel günlerin, özellikle de yılbaşının payının büyük olduğu biliniyor. Unilever’in 2014 yılında İngiltere’de yaptığı araştırmaya göre, yılbaşı zamanında İngiltere’de toplam 4,2 milyon yemek atığa dönüştü. Bu rakam yaklaşık 263.000 hindi, 7.5 milyon turta, 740.000 dilim puding, 17.2 milyon Brüksel lahanası, 11.9 milyon havuç ve 11.3 milyon patates kızartmasına eşit. İsraf edilen Brüksel lahanası üç yıl boyunca bir eve güç sağlayabilirken, tüm yılbaşı gıda atıkları enerjiye dönüştürüldüğünde 57 yıl boyunca orta ölçekli bir eve güç sağlayabiliyor. Bu sene ise pandemi şartlarından dolayı kalabalık grupların bir araya gelemeyeceği ve hepimizin evlerimizde kalacağı kutlamalar yapılacak. Öngörüler ise bu şartlarda yemek artığı miktarının daha da artacağı yönünde. Bu rakamlar sizi de beni korkuttuğu kadar korkuttuysa, ama bir yandan da yılbaşı sofrasından vazgeçmek istemiyorsanız nasıl değişiklikler yapabileceğimize odaklanmanın tam zamanı.

Günümüz koşullarında yiyeceklerin doğru zamanda satın alınması, saklanması ve kullanılması için önceden yapılan planlama daha da önemli hale geliyor. Organize olmak ve atıksız bir yılbaşı yemeği hazırlamak için ise çeşitli ipuçları mevcut.

Porsiyonlarınızı planlayın

Malzemelerinizi satın almadan önce, kaç porsiyon yemek hazırlayacağınızı planlayın ve sadece bu miktarı satın almaya özen gösterin. Her yemeğin birkaç çeşidini sunmak göz doyurucu olabilir, ancak çoğu zaman bu yemeklerin sonu çöp kutusunda biter. Bir rehber olarak sizin kişisel olarak ne kadar yiyeceğinizi düşünmeniz ve muhtemelen herkesin aynı şekilde yediğini ön görebilmeniz iyi bir başlangıçtır. Çünkü genel olarak insanlar düşündüğümüzden çok daha az yemek yerler. Aynı zamanda tarifler genellikle dört veya daha fazla kişi için tasarlanmıştır. Fakat pandemi koşullarında daha az porsiyon pişirmeniz gerektiğini unutmamanız ve tariften vazgeçmek istemeseniz de değişiklikler yapmaya özen göstermeniz gerekir.

Sadece kullanacağınız malzemeleri satın alın

Buzdolabınızı ve dolaplarınızı kontrol etmeden markete gitmeyin. İhtiyaçlarınızı belirleyin ve dolabınızda kalan sebzelerinizi tüketmek için tariflerinizde kolayca değişiklik yapabileceğiniz unutmayın. Yemek alışverişi yapmadan önce buzdolabınızı temizleyin. Hem malzemeler hem de yaptığınız yemeklerin olası artıkları için bol miktarda yer açın. Bu, buzdolabınızda var olan malzemeleri fark etmek ve yer kaplayan her şeyi değerlendirmek için mükemmel bir fırsat olacaktır. Oluşan atıkların alışveriş bağımlılığımızla güçlü bir bağlantısı var bu yüzden markete gitmeden önce bir liste hazırlamak her zaman işe yarayacaktır. Öte yandan mutfağınızda hali hazırda kullandığınız malzemeleri satın alın ki arttığında onu değerlendirme imkanınız olsun.

Rahat Olun

Sakin kalmak ve profesyonel şefler için değil, sevdikleriniz için yemek pişirdiğinizi hatırlamanız gerekiyor. Bu sene kalabalık sofralarda oturamayacak olsak da yemek hazırlarken ailenizi, partnerinizi veya arkadaşınızı etkileme arzusu nedeniyle gıda atıklarının çoğaldığı da bilinen bir gerçek. Normal yılbaşı sofranızdan daha az miktarda daha az çeşit yapmak kafa karıştırıcı olabilir ama menünüzü az ve öz tutmak en iyi seçenek olacaktır. Basit bir menü, daha az yiyecek çeşidi ve miktarı olacağı anlamına gelir. Bu da yemeği daha özenle hazırlayacağınız ve kullandığınız malzemelere karşı daha özenli davranacağınız anlamına geliyor.

Dikkatle planlanmış bir yılbaşı sofrası, atığınızı en aza indirgemeniz için de bir fırsat sunar. Fotoğraf: Jed Owens

Dağıtın ve Değerlendirin

Kalan yemekleri dağıtın veya yeniden kullanın. Pandemi şartlarında kapı kapı gezmek mümkün olmasa da içerikleri uygun yemekleri sokak hayvanlarıyla paylaşmak her zaman çok güzel bir seçenek. Dağıtamadığınız ekstra yiyecekleri buzdolabınızda saklayın ve tarihlere göre tüketmeye dikkat edin. Yiyeceklerin ömrünü uzatmak için dondurucu en iyi seçeneklerden biri. Biliyorum yemekten hemen sonra tüm mutfağı temizlemek gözünüzde büyüyebilir ama yine de kalan yemekleri en kısa sürede kaldırmalısınız. Ne kadar erken soğutursanız veya dondurursanız bakteri büyümesi o kadar yavaşlayacağından o kadar uzun süre taze kalacaklardır.

Kalan yemekler için yeni tariflere açık olun. Yılbaşı yemeklerinin çoğu yapıldıktan birkaç gün sonra da yenmeye devam eder. Aynı akşam yemeğini üst üste üç gün yeme olasılığı sizi heyecanlandırmasa da kalan malzemelerle yaratıcı olmayı deneyin, yeni tarifler arayın. Mesela çorba her duruma uyum sağlayabilen kurtarıcı bir yemektir. Eğer sebze kaldıysa veya yemeğinizde sebzenin sapını kullanmıyorsanız hepsini kolayca bir araya getirebilir ve sebze çorbası yapabilirsiniz. Bir başka seçenek ise malzemelerin kabuklarını veya posasını ayırıp evinizdeki bitkilere dikmeniz olacaktır. Böylelikle gerçekten sıfır atık bir yemek hazırlamış olacaksınız.

Yiyecekleri doğru koşullarda saklayın

Yemek artıklarının ömrünü en uzun süreye çıkarmak için onları doğru saklamak çok önemlidir. Buzdolabınızdaki veya dondurucunuzdaki havaya maruz kalan yiyecekler şaşırtıcı derecede hızlı bir şekilde kurur. Bu gıdanın bozulduğu anlamına gelmez, sadece yiyecekleri daha az çekici hale getirir. Bu nedenle kalan yiyecekleri her zaman hava geçirmez kapaklı kaplara aktarırım. Buzdolabı için payreks iyi bir seçenek olacaktır. Dondurmak için ise yine payreks kaplar veya çok kullanımlı torbaları kullanabilirsiniz.

Yerel mağazaları, pazarları ve işletmeleri destekleyin

Pandemi sırasında birçok toptancı, yerel mağaza ve işletme çevrimiçi oldu. Lokal mağazalardan kaliteli ürün almak hem işletmeleri desteklemek hem de organik ürüne ulaşmak için güzel bir seçenek olacaktır. Daha az ama daha kaliteli ürün almak yemeğinizi de güzelleştirecektir. Öte yandan lokal işletmelerden yemek söyleyerek bu zor dönemde restoranları destekleyebilirsiniz. Tabi ki bu noktada ilk olarak plastik kullanmamasını tercih etmeli, sonrasında olası plastik kutuları ve karton torbaları geri dönüştürmeye odaklanmalı ve eve söylenen yiyecek paketlere çatal bıçak gibi unsurları eklememeye özen göstermelisiniz.

Bu ipuçları “Atıksız Yılbaşı” yemeği için iyi bir başlangıç olacaktır. Tabi ki burada önemli olan nokta bunu bir gece değil her gece yapmaya dikkat etmek. Evinizde geri dönüşüme özen gösteriyorsanız Bea Johnson’un ”Sıfır Atık Ev” kitabından yola çıkarak Büşra Sağlam’ın “Sıfır Atık Ev” yazısına da mutlaka göz atmanızı öneririm.